Van beginner naar gentleman: zo drink je whisky

Whisky wordt gezien als dé ultieme mannendrank. Deze welbekende drank kent vele soorten, smaken, leeftijden en varianten. Wij snappen daarom dat het overweldigend kan zijn wanneer je wilt beginnen met het drinken van whisky. In dit artikel vertellen we je alles over whisky drinken voor beginners.

Alle aspecten rondom whisky drinken komen aan bod. Zo vertellen we allereerst meer over de geschiedenis van whisky, waarna we verder ingaan op alle verschillende soorten die er zijn. We sluiten af met de etiquette die komen kijken bij het drinken van whisky.

Wat is whisky?

Whisky is een sterke drank met een hoog alcoholpercentage die gedistilleerd is uit graan (mout). De drank wordt gerijpt in houten vaten, waarbij onder andere het hout van de vaten van invloed is op de smaak van de whisky. Waar de oorsprong van deze drank precies ligt, is niet bekend. Het zijn de Schotten aan wie we de populariteit van deze drank te danken hebben. Grotere producties van whisky zijn ruim vijfhonderd jaar geleden in Schotland begonnen. Dit land is nog steeds één van de grootste whiskyproducenten.

Inmiddels is Schotland niet langer de enige whiskyproducent. Ook in Ierland, Canada, de Verenigde Staten en Japan wordt whisky geproduceerd. De smaak is per land van herkomst net weer even anders. Dit komt onder andere door het gebruik van verschillende granen en de methoden van productie per land. Verderop onder het kopje ‘Verschillende soorten whisky’ gaan we hier dieper op in.

Hoe wordt whisky gemaakt?

Vandaag de dag is whisky nog altijd onverminderd populair. Ook steeds meer vrouwen beginnen whisky te waarderen. Om later in te gaan op de verschillende soorten whisky, is het goed om te weten hoe deze drank wordt gemaakt. Dit is immers van invloed op de smaak van de whisky.

In de basis bestaat whisky slechts uit drie ingrediënten: water, gerst en gist. Deze drie componenten zijn in principe voldoende om whisky te produceren. Er kan echter wel mee gevarieerd worden en er kunnen meer ingrediënten toegevoegd worden. Dit is allemaal van invloed op de smaak van de drank.

Het productieproces van whisky

Het productieproces van whisky kent een aantal verschillende stappen. Het proces begint met de gerst. Dit wordt bevochtigd, waardoor de gerst zich zal ontkiemen tot mout. De moutkorrels worden vervolgens gedroogd boven een open vuur of met hete lucht. Dit eerste deel van het proces heeft een grote invloed op de uiteindelijke smaak van de whisky. De rookgeur zal namelijk in de moutkorrels trekken.

In de volgende stap worden de gedroogde korrels fijngemalen en wordt er water toegevoegd. In het moutbeslag wat nu is ontstaan zal het zetmeel na verloop van tijd omgezet worden in suikers. Wanneer dit gebeurd is, zullen deze suikers gisten. Hierdoor ontstaat de alcohol in het moutbeslag. Het alcoholpercentage is op dit moment nog niet hoger dan 8%. De drank die nu is ontstaan wordt ook wel wash genoemd.

De laatste stap in het productieproces is het distilleren. De wash wordt in een koperen potketel of roestvrijstalen kolomketel verhit tot boven het kookpunt, wat in het geval van alcohol 78,3 graden Celcius is. Hierdoor verdampt de alcohol. Deze verdampte alcohol wordt gekoeld en weer opgevangen. Op deze manier krijgt de drank een hoger alcoholpercentage. Dit distilleren wordt nogmaals herhaald in een kleinere koperen potketel.

Na het distillatieproces wordt de ontstane whisky opgeslagen in eikenhouten vaten om te rijpen. In tegenstelling tot wijn rijpt whisky niet verder in de fles, dit gebeurt allemaal in het vat. Gemiddeld rijpt een whisky minstens drie jaar, al kan een whisky ook dertig jaar opgeslagen worden. Hoe langer deze rijpt, hoe intenser de smaak wordt. Whisky drinken voor beginners wordt dan ook vaak gedaan met een jongere whisky.

Na het rijpen wordt de whisky gebotteld en is deze klaar voor consumptie.

Whisky of Whiskey?

Wanneer je je verdiept in de wereld van whisky, zul je merken dat er zowel over whisky als whiskey gesproken wordt. In eerste instantie lijkt het alsof eenzelfde drank op twee manieren gespeld wordt. In de basis is dat wellicht ook zo, al zit er wel degelijk een verschil tussen de twee.

Zoals we je eerder al vertelden zijn Schotland, Ierland, Canada en de Verenigde Staten de vier grootste whiskyproducenten. De namen whisky en whiskey hangen dan ook samen met de herkomst van de drank. Aan de naam kun je dus zien waar de drank geproduceerd is. Wanneer er gesproken wordt over whiskey, komt de drank uit Ierland of de Verenigde Staten. Dranken met de naam whisky komen daarentegen juist uit Schotland, Canada of eventueel andere landen. In de Verenigde Staten komt de naam Scotch ook nog weleens voorbij. Met deze naam wordt er specifiek gedoeld op whisky die uit Schotland komt. In het Nederlands houden we whisky aan als officiële schrijfwijze, al wordt whiskey niet fout gerekend.

Verschillende soorten whisky

Wanneer het aankomt op whisky, zijn er ontzettend veel verschillende soorten te vinden. Dit ligt onder andere in de herkomst van de whisky, maar ook de manier waarop de whisky wordt geproduceerd is van invloed op de smaak.

In dit artikel bespreken we twaalf verschillende whiskysoorten, zodat je werkelijk alle informatie omtrent whisky heeft die je nodig hebt. Zo wordt whisky drinken voor beginners je wel heel gemakkelijk gemaakt.

Single Malt

Bij een single malt whisky is de mout afkomstig van slechts één distilleerderij en is deze niet gemengd met malt vanuit andere distilleerderijen. Een single malt wordt louter gestookt van gemout gerst. Ook wordt deze gedistilleerd in koperen ketels.

Verschillende factoren zoals het water, de gerst en de turf waarmee gestookt wordt zorgen voor de smaak van de single malt. Vaak is hieraan zelfs te proeven uit welk gebied de whisky komt. Echter is ook het vat en de rijping van de whisky van invloed op de uiteindelijke smaak.

Single Grain whisky

Het is ietwat verwarrend, maar het betreft hier geen grain whisky. Een single grain whisky is een malt whisky waarvan de gerst slechts van één type is en deze ook van slechts één locatie afkomstig is. De smaak zal hierdoor anders zijn dan die van een single malt whisky.

Blended whisky

Een blended whisky is een mix van meerdere single malts en/of meerdere single grain whisky’s. Een blended whisky bestaat dan ook vaak voor 40% uit malt en 60% uit grain. De smaak van een blended whisky is hierdoor wat minder uitgesproken dan die van een single malt. Hierdoor is deze wellicht meer geschikt voor whisky drinken voor beginners.

Goed om te weten: wanneer er op een fles blended whisky een jaartal vermeld staat, heeft dit betrekking op de jongste whisky in de fles. Het is mogelijk dat er dus ook oudere whisky’s zijn gebruikt. Er zal echter geen whisky jonger zijn dan het jaartal op de fles.

Wellicht heb je weleens gehoord van een ‘deluxe blend’ en een ‘premium blend’. Een deluxe blend houdt in dat er meer single malt is gebruikt. Een premium blend betekent dat de blend bestaat uit whisky’s die minimaal 12 jaar oud zijn.

Single Cask whisky

De naam van een single cask whisky geeft eigenlijk al weg om wat voor soort whisky het gaat. Een single cask whisky komt namelijk uit slechts één specifiek vat. Dit wordt op de fles vermeld als ‘single cask’ of ‘single barrel’.

Vintage malt

Een vintage malt is een meer exclusieve whisky. Het jaartal waarin de whisky gedistilleerd is wordt namelijk op de fles vermeld. Het jaar waarin deze gebotteld is moet echter ook op het etiket staan. Aan de hand daarvan kun je namelijk zien hoe oud de whisky daadwerkelijk is. In de fles rijpt deze immers niet meer verder.

Grain whisky

Een grain whisky wordt industrieel geproduceerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een distilleerkolom. Hierdoor is deze eenvoudiger te maken dan een malt whisky. Een grain whisky wordt normaliter gedistilleerd uit een combinatie van gemoute gerst en andere ongemoute granen. Hierbij kun je denken aan tarwe of mais. De smaak van een grain whisky is hierdoor minder uitgesproken en wordt daardoor vaak gebruikt in blended whisky’s.

Een grain whisky wordt na het rijpen in eiken vaten gebotteld en verkocht. Door de minder sterke smaak is ook deze whisky geschikt voor whisky drinken voor beginners. 

Bourbon whiskey

Deze whiskey is vernoemd naar het Franse koningshuis Bourbon, al vindt het zijn oorsprong in Kentucky. Hier ligt het plaatsje Bourbon County. Deze whiskey is ontstaan toen Schotse, Ierse en Duitse kolonisten eind 18e eeuw in Bourbon County, Kentucky aankwamen.

Een Straight Bourbon whiskey is afkomstig uit de Verenigde Staten. Om officieel de naam bourbon te mogen dragen moet er zeker 51% maïs zijn gebruikt. Bij veel bourbons ligt dit percentage zelfs tussen de 70% en 90%. Daarnaast wordt gerstemout, tarwe en/of rogge gebruikt.

Een bourbon wordt twee maal gedistilleerd. De eerste keer gebeurt dit in een ‘Beer Still’, de tweede keer in een ‘Doubler’. Het distillaat mag niet meer dan 80% alcohol bevatten. Het moet zelfs verdund worden tot 62,5% voordat het het vat op gaat. De whiskey moet tenminste twee jaar rijpen in een nieuw vat dat vanbinnen van wit geblakerd eikenhout gemaakt is.

Tennessee whiskey

Een Tennessee whiskey moet, net als een bourbon, minstens 51% maïs bevatten. Ondanks deze overeenkomst, zit er ook een groot verschil tussen de twee. Een Tennessee whiskey wordt op een andere manier gerijpt dan een bourbon.

Het rijpen van een Tennessee whiskey gebeurt door een filter van een drie meter dikke laag van suiker, esdoorn en houtskool. De whiskey druppelt direct na het distilleren heel langzaam door deze laag, waardoor deze een eigen karakter krijgt. De smaak is bijzonder en uniek. Een welbekende Tennessee whiskey is Jack Daniels.

Amerikaanse rye whiskey

Whisky drinken voor beginners zul je waarschijnlijk niet snel doen met een Amerikaanse rye whiskey. Vandaag de dag worden deze whiskey’s niet veel meer gezien. Deze originele Amerikaanse whiskey wordt gemaakt met ten minste 51% rogge. Andere ingrediënten zijn veelal maïs en gemoute gerst.

Deze whiskey is ontstaan doordat Schotse en Ierse kolonisten in Amerika een gebrek aan gerst hadden. Rogge was eenvoudiger te telen, waardoor zij hier whiskey van maakten.

Corn whiskey

De naam van deze whiskey geeft al weg wat het hoofdbestanddeel van de whiskey is: maïs. Een corn whiskey wordt gedistilleerd uit een gegiste mash die bestaat uit een mengsel van mout, water en minimaal 80% maïs. Het alcoholpercentage is minder dan 80%.

Een corn whiskey is de enige Amerikaanse whiskey die niet gerijpt wordt in vaten van nieuw, geblakerd eikenhout. Ook is er voor deze whiskey geen minimale rijpingsduur. Over het algemeen wordt een corn whiskey nieuw en glashelder verkocht. Het rijpen is dan ook niet meer dan een aantal maanden, als deze überhaupt gerijpt wordt.

Canadese whisky

Op een enkele uitzondering na zijn alle Canadese whisky’s blends. De Single Malt Glen Breton is een van de weinigen die buiten deze categorie valt. Een Canadese whisky wordt geproduceerd in een distilleerkolom, waarbij iedere distilleerderij meerdere soorten whisky produceert.

Een Canadese blend bestaat gemiddeld uit vijftien tot twintig verschillende whisky’s en moet minstens drie jaar rijpen. De smaak van deze whisky is vaak wat lichter, zoeter en fruitiger dan een Schotse whisky. Bijzonder is dat het bij het produceren van een Canadese whisky is toegestaan om tot 9,09% aan andere drank toe te voegen. Hierbij kun je denken aan een sherry of een fruitwijn.

Japanse whisky

De geschiedenis van de Japanse whisky gaat nog niet zo lang terug. Deze whisky’s zijn begin 20e eeuw ontwikkeld naar aanleiding van een diepgaand wetenschappelijk onderzoek naar de verschillende productiemethoden.

Een Japanse whisky lijkt qua stijl en distilleer proces erg op een Schotse whisky, al is er één groot verschil: in Japan wordt nooit whisky van andere distilleerderijen gebruikt. Hierdoor heeft een Japanse distilleerder een minder grote keuze dan distilleerderijen in Schotland. Om dit te compenseren worden er in Japan meerdere typen whisky geproduceerd. Het graan dat hiervoor gebruikt wordt, wordt grotendeels geïmporteerd.

Whisky drinken voor beginners: de etiquette

Wanneer je de wereld van whisky betreedt, zul je merken dat er een specifieke etiquette bestaat over het drinken ervan. Zo ken je ongetwijfeld de vraag of er wel of geen ijs in mag of uit welk glas je hoort te drinken. Om whisky drinken voor beginners zo eenvoudig mogelijk te maken, zullen we al deze aspecten met je bespreken.

Welk whiskyglas gebruik ik?

Bij het drinken van whisky zijn er verschillende typen glazen die gebruikt worden. Dit kan whisky drinken voor beginners wellicht wat overweldigend doen lijken. We hebben echter goed nieuws: het glas waar je whisky uit drinkt maakt niet zo gek veel uit.

In de basis is ieder whiskyglas geschikt om je whisky uit te drinken. Het verschil ligt hem echter in de functie van het glas en je persoonlijke voorkeur. Ondanks dat er dus wel degelijk verschil zit tussen de glazen, is het goed om te weten dat je niet snel de mist in kan gaan wat betreft het glas.

De functies van de drie meest voorkomende whiskyglazen zullen we met u bespreken. De drie typen die veelal voorkomen zijn het tumbler glas, het glencairn glas en de snifter. Deze drie glazen zijn in de afbeeldingen hierboven van links naar rechts op volgorde weergegeven.

De tumbler

Wanneer je in een restaurant of bar een whisky bestelt, is de kans erg groot dat je het linkse glas krijgt. Dit cilindervormige glas, het tumbler glas, heeft een grote opening en is aan de onderkant verzwaard. Hierdoor ligt het glas lekker in de hand. Ook is dit de ideale vorm om eventueel ijs aan de whisky toe te voegen.

Het nadeel van de grote opening en de rechte wanden is dat dit glas minder geschikt is om de geur en smaak van een whisky te ontdekken. De aroma’s en de geur zullen namelijk sneller verloren gaan. Echte kenners zullen een ander type glas aanraden.

De glencairn

Het tweede glas is het glencairn glas. Dit glas heeft met zijn bolle onderkant en smallere opening de vorm van een tulp. Door de versmalling zullen de aroma’s en de geuren beter in het glas blijven. Door de bolle onderkant kun je de whisky eenvoudig laten walsen, zodat de geuren vrijkomen. Dit type glas is vooral geliefd bij het nuttigen van een single malt whisky.

In 2001 werd dit glas ontworpen door Raymond Davidson. Sindsdien heeft het glas meerdere prijzen gewonnen en wordt het aanbevolen door veel Schotse en Ierse distilleerderijen. Wanneer je de geuren en smaken van een nieuwe whisky wilt ontdekken, kunt je het best voor dit glas kiezen.

De snifter

Het derde whiskyglas lijkt qua vorm op zijn voorganger. Vanwege de bolle onderkant kunt u de whisky eenvoudig laten walsen. Door de smalle opening zullen de geuren en smaken niet snel vervliegen. Ook dit glas is ideaal voor wanneer je een nieuwe whisky wilt ontdekken.

Het grote verschil met de glencairn is het voetje waar de snifter op staat. De korte steel en brede voet zorgen niet alleen voor een ander uiterlijk, het houdt ook erg prettig vast tijdens het walsen van de whisky.

Waarom voegt men af en toe water toe?

Het toevoegen van een paar druppels water aan de whisky blijft een heikel punt waar men het nooit helemaal over eens zal worden. De een ziet het toevoegen van water als heiligschennis, whisky hoor je neat te drinken. Dit betekent dat je whisky zonder water of ijs drinkt.

De ander juicht de toevoeging van water juist toe. Door het toevoegen van de paar druppels water ervaar je met whisky drinken voor beginners meerdere kanten van eenzelfde drank.

Het effect van water

Of je nu een voor- of tegenstander bent van het toevoegen van water aan whisky, we zullen je vertellen wat het effect is van het water in de whisky. Zodra je een druppel water in je whiskyglas laat vallen, komen er bepaalde aroma’s vrij. Dit verandert zowel de smaak als de geur van de whisky. Je zult meer geuren en smaakaccenten ontdekken. De eerste overheersende smaak en geur wordt ietwat afgezwakt, waardoor je nu de fijnere accenten op zult merken.

Door het toevoegen van water wordt de smaak veranderd. Er ontstaat een chemische reactie, waardoor de temperatuur van de whisky licht stijgt. Hierdoor wordt de vloeistof als het ware geopend. De sterke alcoholsmaak en -geur worden verminderd, waardoor de whisky een totaal andere beleving zal geven.

Het soort water ook van invloed op de smaak. De whisky krijgt door de toevoeging van kraanwater een andere smaak dan wanneer je mineraalwater toevoegt. Ook hier kun je mee experimenteren en zijn er ontzettend veel verschillende opties. Het wel of niet toevoegen van een druppel water is persoonsgebonden. Er is geen duidelijke regel die zegt of dit wel of niet mag, waardoor het geheel aan jou is wat je voorkeur heeft.

IJs in de whisky

Het gebruik van ijs in whisky is absoluut not done. Smeltende ijsblokjes zorgen ervoor dat de whisky te snel verdund wordt, wat de smaak niet ten goede komt. Het is niet alleen het vrijkomende vocht dat de smaak van je whisky doet veranderen, ook de kou zorgt voor een smaakverandering. Smaken worden gemaskeerd, waardoor de whisky wat meer mat wordt. De smaak wordt pas feller wanneer de whisky weer wat opwarmt.

Mocht je je whisky toch graag koel drinken, dan heb je twee opties. Mocht je toch graag ijs toevoegen, dan is het aan te raden om grote ijsklonten te gebruiken. Door veel ijs in je whisky te doen, zorgen de ijsblokken onderling dat deze koel blijven. Hierdoor zal het ijs minder snel smelten, waardoor de smaak behouden blijft.

Een andere oplossing is om voor speciale ijskoude whisky stones te kiezen die speciaal voor whisky gemaakt zijn. Deze stones lijken qua vorm op ijsklontjes, al zijn ze van een herbruikbaar materiaal. Ze zorgen ervoor dat uw whisky verfrissend koel blijft, zonder dat zij vocht afgeven.

Ondanks dat de meningen verschillen over of je whisky wel of niet koel kunt drinken, kan de verandering van smaak wel helpen met whisky drinken voor beginners. Op deze manier kun je als beginner wennen aan de whiskysmaak, zonder dat deze direct fel en overheersend zal zijn.

Whisky in een cocktail

Mocht je met whisky drinken voor beginners ontdekt hebben dat je de smaak van whisky toch wel erg sterk vindt, kunt je deze drank ook op een andere manier nuttigen. Whisky wordt namelijk in verschillende cocktails gebruikt. Zo kun je toch genieten van de whiskysmaak, zonder dat deze overheersend wordt. Hiervoor worden over het algemeen blended whisky’s gebruikt. Het is zonde om een mooie single malt te verwerken in een cocktail.

In dit artikel bespreken we vier cocktails waar whisky in voorkomt. Zo ziet je direct hoe veelzijdig deze drank gebruikt kan worden.

De eerste cocktail is de Esquire. In deze cocktail wordt whiskey of bourbon samengevoegd met Grand Marnier, sinaasappelsap, citroensap en een klein beetje Angostura bitters. Zo zul je whiskey op een heel andere manier beleven.

In een Manhattan wordt gebruikgemaakt van een rye whiskey. Deze welbekende cocktail bevat verder vermout, twee scheutjes Angostura bitters en een Maraschinokers. Whisky drinken voor beginners wordt zo wel heel erg aantrekkelijk!

Een derde cocktail is de Old fashioned. Deze sterke cocktail bevat naast rye whiskey een suikerklontje, drie scheutjes Angostura bitters en een barspoon (ongeveer een theelepel) koolzuurhoudend water. De rye whiskey kan eventueel vervangen worden door bourbon.

De laatste cocktail die we bespreken omtrent whisky drinken voor beginners is de Brain duster. Wederom wordt er gebruik gemaakt van een rye whiskey. Ditmaal wordt de whiskey gecombineerd met absint, Italiaanse vermout en Angostura bitters.

Eén laatste tip

Voordat we dit artikel afsluiten, hebben we nog één laatste tip voor whisky drinken voor beginners. Wanneer je begint met het drinken van whisky, kun je het best starten met een jonge whisky. Een whisky van bijvoorbeeld drie jaar oud heeft over het algemeen een zachtere en minder volle smaak dan een whisky van twaalf jaar oud.

Al met al is whisky drinken voor beginners minder ingewikkeld dan je van tevoren wellicht dacht. Gelukkig is whisky een drank waarbij je weinig fouten kunt maken en waarbij persoonlijke voorkeur de hoofdrol speelt. Het belangrijkst is dat je veel verschillende soorten whisky proeft om erachter te komen waar deze voorkeuren liggen.