Het verhaal achter de schoen: zo worden leren schoenen gemaakt
Hoe worden schoenen gemaakt? Goede vraag!
Iedere morgen trek je je kledingkast open om een paar fijne schoenen te pakken, zoals je veterschoenen of sneakers, die je aantrekt naar kantoor, een avond uit of een familiefeestje. Grote kans dat ieder paar van je schoenen voor jou een eigen functie en verhaal heeft. Voordat jij je verhaal aan je schoen toevoegt, heeft je schoen echter al een hele reis afgelegd. Schoenen maken is namelijk een waar ambacht, waarbij de indentiteit van de schoen stap voor stap tot leven komt. Vandaag nemen we je mee in het verhaal achter jouw leren schoen voordat deze in je kast belandt. Dit doen we door je meer te vertellen over het proces van leren schoenen maken. Zo weet je precies hoe je mooie dames- of herenschoenen gemaakt worden. Wellicht kijk je na het lezen van dit artikel met extra bewondering naar jouw leren blikvangers.
Ben je op zoek naar nieuwe leren damesschoenen?
Ook voor de heren is er volop keus!
Schoenen maken: het proces
In dit item gaan we in op het proces van leren schoenen maken. Dit proces is een belangrijk onderdeel van de hele bedrijfskolom schoenen, welke begint bij de veeteelt waar runderen gehouden worden waarvan het leer voor je schoenen gemaakt wordt. Daarna ziet de bedrijfskolom schoenen er als volgt uit: de huiden van de geslachte runderen worden behandeld in de leerlooierij en daarna bewerkt in de schoenenfabriek of een schoenenatelier. Eenmaal klaar, belanden je schoenen via de groothandel en de detailhandel in de winkel of in jouw online winkelmandje! Een wezenlijk onderdeel van de bedrijfskolom schoenen is het proces waarin de schoenen worden gemaakt. Want voordat je op slag verliefd kunt worden op dat nieuwe paar musthaves in een (online) winkel, hebben je blikvangers al een heel proces van tekentafel tot afwerking doorlopen. Hierbij zijn jouw leren schoenen met zorg en aandacht omringd om zo de unieke eigen uitstraling te krijgen, die jij zo onweerstaanbaar vindt. Hoe dat traject er precies uitziet? Dat lees je hier!
Onderdelen van een schoen
Voordat we je laten zien hoe mooie leren dames-, heren- en kinderschoenen gemaakt worden, leggen we je de verschillende onderdelen van een leren schoen voor. Zo bestaat een leren schoen uit een bovendeel, binnenzool, middenzool, loopzool en hak. Daarnaast is de leest bij het leren schoenen maken een onmisbaar onderdeel van de schoen, ook deze bespreken we daarom kort.
Het bovendeel
Het bovenste gedeelte van je leren schoen is qua uiterlijk van de schoen het belangrijkste onderdeel. Dit gedeelte omvat de gehele schoen op de zool na. Een bovendeel dat gemaakt is van prachtig leer geeft de leren schoen zijn eigen, unieke karakter. Het soort leer dat voor het bovendeel gebruikt wordt, kan variëren van rundleer tot de iets gewaagdere leersoorten zoals slangenleer.
De binnenzool
Het eerste onderdeel is de binnenzool. Dit is het gedeelte van de zool dat zich direct onder je voet bevindt en dat je binnenin de schoen kunt zien. Bij volledig leren schoenen bestaat ieder onderdeel uit leer, zo ook de binnenzool.
De middenzool
De middenzool zit tussen de binnen- en loopzool in. Tussen deze twee lagen van de zool wordt een gedeelte opengehouden voor de middenzool. De middenzool is een uitzondering tussen al het leer van de schoen. Dit gedeelte wordt namelijk gebruikt om schokdempend materiaal aan te brengen. Dit materiaal zorgt ervoor dat je loopcomfort aanzienlijk wordt verbeterd. In de meeste gevallen wordt voor het dempen van schokken kurk gebruikt. Dankzij een unieke structuur is kurk een uitermate geschikt materiaal om als schokdemper te dienen in je leren schoen.
De loopzool
Van de binnenzool via de middenzool komen we nu bij de loopzool. De loopzool is het gedeelte van je leren schoen waar je op loopt. Ook dit gedeelte wordt van leer gemaakt. Bij een goede leren schoen wordt vaak gekozen voor een leren loopzool in plaats van een rubberen loopzool. Rubberen zolen worden zelden onder een goed paar leren schoenen gebruikt. Dit heeft onder andere te maken met de herstelbaarheid en levensduur van de materialen.
De leest
Zoals we net al aangaven is het gebruik van een leest essentieel voor het maken van een leren schoen. De leest is een mal van een voet aan de hand waarvan de leren schoen gemaakt wordt. Vaak worden hiervoor standaard leesten gebruikt, maar je kunt ervoor kiezen om een leest speciaal naar de vorm van je voet te laten maken. Zo weet je zeker dat je handgemaakte schoen naadloos op je voet zal aansluiten. Het maken van een goede leest is een vak apart. Voor nu richten we ons puur op het proces van een leren schoen maken. Om die reden slaan we de stap van het maken van de leest even over.
Schoenen maken
In elf stappen
Je bent nu bekend met de verschillende onderdelen van de schoen die we tijdens het leren schoenen maken tegen zullen komen. Het maken van de schoen zelf gebeurt in elf stappen.
Stap 1: Schoenen ontwerpen
Voordat er überhaupt een schoen gemaakt wordt, moet deze natuurlijk eerst ontworpen worden. Het ontwerp kan met de hand of op de computer helemaal uitgetekend worden. Wanneer het een gepersonaliseerde schoen betreft, is het mogelijk dat je zelf inspraak hebt in het maken van het ontwerp. Je zult hier wel een meerprijs voor betalen, maar het resultaat is een schoen die precies is zoals je hem graag ziet. Bij het ontwerpen van de schoen wordt met name gekeken naar de vorm, het materiaal en de uiteindelijke kleur van de schoen.
Stap 2: Het patroon
Zodra het ontwerp gemaakt is, wordt het tijd om dit daadwerkelijk vorm te gaan geven. Om een ontwerp goed aan te laten sluiten op de leest, beplakt de schoenmaker de leest met tape. Het ontwerp tekent hij hier vervolgens op uit. Dit vergt veel ervaring, kennis en vakmanschap. Als het ontwerp eenmaal op de leest is uitgetekend, verwijdert de schoenmaker voorzichtig de tape met daarop het ontwerp. De tape wordt vervolgens op papier, dik karton of soms zelfs op staal geplakt. Van het ontwerp op de tape wordt nu een stevig en herbruikbaar patroon gemaakt. Dit patroon wordt vervolgens op het uitgekozen leer geplaatst en naar wens uitgesneden. Het is belangrijk dat het patroon opnieuw gebruikt kan worden. Zo kan er niet alleen het leer van de buiten- én binnenkant van de schoen mee gesneden worden, maar kan er eventueel ook een tweede paar schoenen mee gemaakt worden.
Stap 3: Het bovendeel stikken
Voor het bovendeel van de leren schoen worden meestal twee leersoorten gebruikt. Een steviger leer voor de buitenkant en een wat zachter leer voor de binnenkant (de voering). Het bovendeel bestaat zodoende dus uit twee lagen leer. Deze lagen worden met het patroon uitgesneden en vervolgens aan elkaar gestikt. Dit stikken kan met de naaimachine gedaan worden, maar wordt ook nog wel eens met de hand gedaan. Als een schoenmaker dit met de hand stikt, moet hij zeer kundig zijn. Wanneer het patroon ook maar één millimeter verkeerd gestikt wordt, kan dit al invloed hebben op de gehele vorm van de schoen.
Stap 4: Tijd voor de leest
Nu het leer voor de schoen uitgesneden en gestikt is, is het tijd deze weer op de leest te plaatsen. Dit is nodig omdat het leer zo de juiste vorm aan zal nemen voor de schoen. Het is belangrijk dat het leer goed strak om de leest komt te zitten. Het gemakkelijkst gaat dit door het leer iets te verwarmen en het vervolgens om de leest te trekken. Tegen de onderkant van de leest wordt nu eerst de binnenzool geplaatst. Vervolgens wordt het leer om de onderkant van de schoen gevouwen en, wanneer het goed zit, vastgespijkerd. Na het vastspijkeren wordt het leer aan de binnenzool vastgelijmd (of gestikt). Nu kunnen de spijkers weer verwijderd worden, de schoen zit immers al aan zijn binnenzool vast.
Stap 5: De kleur van het bovendeel
Is er tijdens het ontwerp besloten het leer met de hand te kleuren, dat is nu het moment aangebroken om dit te doen. Het leer zit strak om de leest en de schoenmaker kan goed zien hoe en waar de kleur aangebracht mag worden. Als basis voor het kleuren wordt gebruikgemaakt van onbehandeld leer. Dit leer is licht van kleur en zeer kwetsbaar. De minste aanraking met de blote hand kan hierbij al voor een verkleuring zorgen. Het is dus zaak voor de schoenmaker om geen vlekken op dit leer te maken. Is er tijdens het ontwerp besloten om met behandeld leer te werk te gaan, dan hoeft er uiteraard niet gekleurd te worden en wordt deze stap overgeslagen.
Stap 6: Tijd om de werkwijze te kiezen
In het proces van een leren schoen maken zijn we nu al een heel eind op weg. De schoen heeft zijn vorm en kleur. Er ontbreekt echter nog één belangrijk onderdeel: de zool. Waar het maken van het bovendeel voor de meeste schoenen op dezelfde wijze gebeurt, zijn er voor het plaatsen van de zool verschillende werkwijzen. Voor nu maken we hierin onderscheid tussen twee veelvoorkomende werkwijzen: de Blake en de Goodyear. Bij de Blake wordt de zool ‘van binnen doorgenaaid’. Dit houdt in dat het bovendeel tussen de binnenzool en de loopzool bevestigd wordt en de naaidraad door de binnenzool, het gedeelte van het bovendeel en de loopzool loopt. Als je in je schoen kijkt en je ziet de stikdraad zitten, dan is deze op de Blake-wijze gestikt. De Goodyear-stikwijze staat ook wel bekend als dubbel- of randgenaaid. Allereerst wordt het bovenleer met een horizontaal stiksel bevestigd tussen de zoolrand en de brug (deze bevindt zich onder de binnenzool). Hierna wordt er nogmaals gestikt, namelijk verticaal door de zoolrand en de loopzool heen. Kenmerkend voor de Goodyear-methode is dat je rondom je schoen een extra rand heeft zitten. De zool steekt als het ware uit. De forse zoolranden maken schoenen met de Goodyear-methode wat stijver dan schoenen die met behulp van de Blake-methode zijn gestikt. Dit vermindert de soepelheid van de schoen en staat iets minder slank, maar verhoogt de steun aan de voet. Het is uiteraard belangrijk de werkwijze vast te stellen voor er doorgegaan wordt met de volgende stap.
Stap 7: Bevestigen van de binnenzool
Nu de werkwijze is gekozen, kan de binnenzool geplaatst worden. Bij de Blake-werkwijze gebeurt het plaatsen en vastlijmen van de binnenzool tegelijk met het plaatsen van het leren bovendeel op de leest (zie stap 5). Bij de Goodyear-methode wordt de binnenzool niet gelijmd, maar door een horizontale naaisteek aan de zoolrand en het bovendeel bevestigd.
Stap 8: De middenzool van kurk
Is de binnenzool eenmaal bevestigd, dan is de middenzool van kurk aan de beurt. Zoals gezegd zorgt deze laag voor extra comfort tijdens het lopen en dient het zachte kurk als natuurlijke schokdemper. De middenzool wordt in het overgebleven gedeelte tussen de rand van het bovendeel onder de binnenzool geplaatst.
Stap 9: Tijd voor de loopzool
Nu de binnen- en middenzool zitten, is het tijd voor het plaatsen van de loopzool. Er zit ook bij deze stap in het leren schoenen maken verschil tussen de twee werkwijzen, echter is dit verschil minder groot dan bij de vorige twee stappen. De loopzool wordt vastgestikt aan de onderzijde van de schoen. Het verschil zit hem echter in de plaats van het stiksel. Bij de Goodyear-methode komt het stiksel door de loopzool en de zoolrand heen. Hierdoor zit het stiksel wat verder naar de rand van de zool. Bij de Blake-werkwijze wordt de loopzool allereerst aan de schoen gelijmd, voordat deze gestikt wordt. Dit lijmen wordt aan de buitenrand gedaan. Het stiksel daarentegen bevindt zich juist wat verder naar binnen. Er wordt door de loopzool, de binnenzool en het leer van het bovendeel wat onder de binnenzool gevouwen zit, heen gestikt.
Stap 10: Het plaatsen van de hak
Het plaatsen van de hak is de laatste toevoeging aan je leren schoen. Voordat de hak geplaatst wordt, is het belangrijk dat de schoen van de leest wordt gehaald. De hak kan vervolgens op verschillende manieren geplaatst worden. Zo kan de hak onder de loopzool gelijmd of gespijkerd worden. Zodra de hak aan de schoen bevestigd is, kan deze naar wens afgewerkt worden. Nu de schoen is voorzien van een hak, kent het proces van leren schoenen maken nog maar één laatste stap.
Stap 11: De allerlaatste stap
De allerlaatste stap is de afwerking van de zool. Het is namelijk mogelijk om de zool een opvallende kleur te geven. Soms kan dit een wezenlijk verschil maken in het uiterlijk en de beleving van de leren schoen. Denk bijvoorbeeld eens aan de schoenen van Christian Louboutin. Iedere schoen van dit merk is voorzien van de kenmerkende rode zool. Het verven van de zool is de allerlaatste stap in het proces van leren schoenen maken. Hierna is de leren schoen klaar en stroomt je schoen vanuit het schoenenatelier naar de (online) winkel om vervolgens in jouw schoenenkast te belanden.
Jouw schoen van ontwerp tot zool
Het maken van een paar mooie leren schoenen is na deze elf stappen compleet. Hierbij is een ontwerp op papier getransformeerd naar een mooie damesschoen of herenschoen. Nu is het jouw beurt om jouw verhaal aan dat van je nieuwe schoenen toe te voegen.
Ken jij andere schoenenliefhebbers die alles willen weten over het proces van leren schoenen maken?
Deel dit bericht dan eenvoudig op je sociale media!